Türkiye’de yapılan bir araştırma, cari sağlık harcamalarının 2022’de Gayri Safi Yurt İçi Hasıla içindeki payının 5.1 iken 2023’te 3.7’ye gerilediğini ortaya koydu. Bu oran, OECD ülkelerinde 9.7, Avrupa Birliği ülkelerinde ise 9.4 düzeyinde seyrediyor. Dolayısıyla, Türkiye, sağlık harcamalarına GSYİH’den en az pay ayıran ülkeler arasında yer alıyor ve kişi başına düşen cari sağlık harcaması açısından Meksika ve Kolombiya’dan sonra sondan 3. sırada bulunuyor.
Kişi başına cari sağlık harcaması Türkiye’de bin 578 dolar iken, OECD ülkelerinde 4 bin 714 dolar, AB ülkelerinde ise 4 bin 404 dolar seviyesindedir. Türkiye’de yurttaşların cebinden sağlık harcamaları yapma oranı ise OECD ve AB ortalamasının üzerindedir. Yüzde 20.1 olan cebinden sağlık harcamaları oranı Türkiye’de, OECD’de 18.4, AB’de ise 18.7 düzeyindedir. Ayrıca, cebinden yapılan ödemelerin cari harcamalardaki oranı 2002’de olduğu gibi sabit kalmıştır. Kişi başına cebinden yapılan sağlık harcamaları ise 2002’de 37 dolar iken, 2022’de 80 dolara yükselmiştir. Bu veriler, sağlık hizmetlerinde kamu hizmetini savunan sağlık emekçileri tarafından “Parası olan kişilere hizmet var” eleştirisine neden olmaktadır.
Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) İşyeri Temsilcisi Kubilay Yalçınkaya, yurttaşların çoğunun asgari ücret ve emekli maaşı ile sağlıklı bir yaşam sürdürmelerinin zor olması nedeniyle daha fazla sağlık tesisine başvurduklarını ve bu nedenle daha çok cebinden ödemeler yapmak zorunda kaldıklarına dikkat çekmektedir. Yalçınkaya, yurttaşların iki kez cezalandırıldığını belirterek, bazılarının ek tamamlayıcı sağlık sigortaları nedeniyle sırasız hizmet alırken, diğerlerinin ise cepten ödemelerle karşılaştığını vurgulamaktadır. Bu durum, sağlık hizmetlerinin piyasalaşma eğilimine girdiğini ve yoksulluğun en ciddi şekilde sağlık hizmetlerinde ortaya çıktığını göstermektedir.
Bu veriler, Türkiye’de sağlık harcamalarının gelir seviyesine bağlı olarak uçurumun arttığını ve daha adil bir sağlık sistemine ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir. Sağlık hizmetlerine erişimde eşitsizliklerin azaltılması ve yurttaşların ekonomik durumlarına uygun sağlık hizmetlerine erişimlerinin sağlanması önem taşımaktadır. Bu nedenle, Türkiye’nin sağlık politikalarında daha adil ve sosyal bir yaklaşım benimsemesi gerekmektedir.
