Norveç’in geçtiğimiz hafta sunduğu yeni uzun vadeli savunma planı, ülkenin savunma bütçesini sadece on yıl içinde ikiye katlayacak şekilde hazırlandı. Bu Norveç planı, Mart ayında ülkenin 2024’te GSYİH’nin %2’sini savunmaya harcayacağını duyurmasının ardından geldi ve NATO’nun beklediğinden iki yıl önce bu hedefe ulaşacak.
Son öneri, harcamaların daha da arttırılmasını öngörüyor ve 2030’a kadar %2.7’ye ulaşılmasını hedefliyor. Bu fonların büyük bir kısmı, Lockheed Martin’in F-35 ortak saldırı uçağı ve Boeing’in P-8 deniz devriye uçağı gibi Amerikan firmalarından sistemler satın alınarak sağlanacak.
Oslo’dan gelen güncelleme, genel olarak NATO savunma harcamalarıyla ilgili iyi haberlerin devam ettiğini gösteriyor. Bu yıl NATO üyelerinin üçte ikisi, yani 32 ülkeden 21’i, savunmaya GSYİH’nin en az %2’sini harcaması bekleniyor. Hemen hemen her üye, savunma bütçelerinin %20’sini yeni ekipman alımlarına harcamayı karşılamış durumda.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in belirttiği gibi, 2023, NATO üyelerinin (ABD hariç) savunma harcamalarını genel olarak artırdıkları dokuzuncu yıldı. Almanya bile artık GSYİH’nin %2’sini savunmaya harcıyor.
Bu ittifak başarısı hikayesinin daha geniş bir şekilde bilinmesi, NATO müttefiklerinin Rus saldırganlığı karşısında yeterince önlem almadığı eski düşüncelerin dağılmasına yardımcı olacaktır.
Savunma yatırımlarının azalmasıyla NATO’nun durumu on yıl önce oldukça tehlikeli bir durumdaydı. Rusya’nın Ukrayna’yı ilk işgaline başladığı 2014 yılında, NATO üyelerinin sadece üçü (Yunanistan, Birleşik Krallık ve ABD) GSYİH’nin %2’sini savunmaya harcıyordu. Yalnızca yedi ülke, bu fonun %20’sini yeni ekipman alımlarına yatırdıklarını söyleyebiliyorlardı.
Rusya’nın Ukrayna’daki saldırganlığı ve Kırım’ı ilhakı bazı müttefikler için hesapları değiştirmeye başladı, ancak yeterince değil. Ulusal kaynakları zorlayarak uluslararası güce yatırım yapma konusunda çok az müttefik, bu hedeflere yönelik adımlar atmaya istekliydi.
Rusya’nın Ukrayna’ya tam ölçekli saldırısının şoku ve Rus güçlerinin barbarlığı, savunma yatırımlarını geri tutan düşsel düşünceleri ve iç siyasi hesapları şimdilik dağıttı. Bu özellikle Rusya’ya sınırı olan üyeler için geçerlidir. Putin’in emperyalizminin yarattığı dehşeti askeri harcamalara dönüştürerek, NATO’nun %2’nin ötesinde harcama konusundaki tartışmasını hızlandırıyorlar.
Rusya ile kara sınırını paylaşan her üye devlet, GSYİH’nin %2’sinin üzerinde savunma bütçesi planlarını açıkladı veya uyguladı, Polonya ise %4 ile öncülük ediyor.
Kesinlikle, henüz yapılacak işler olduğunu söylemek gerekiyor. Avrupa’nın silahlı kuvvetlerindeki eksik kadroları doldurmak ve kabiliyetlerini ve stoklarını yeniden inşa etmek zaman alacaktır. Ayrıca bazı müttefikler, özellikle Rus tehdidini uzak hissedenler, harcama taahhütlerini yerine getirmediler. Bu durum değişmeli.
Kuzey komşumuza bakın. Kanada, sadece GSYİH’nin %1.4’ünü savunmaya harcarken, savunma harcamalarını 2030’a kadar %1.76’ya çıkaracağını duyurdu. Muhalefet partisi olan Muhafazakarlar, hükümetin planlarını yetersiz buldu. Gelecek yıl iktidara geçmeleri olası olduğundan, Ottawa’nın %2’nin üzerine çıkma olasılığı oldukça yüksek.
NATO üyelerinin savunma harcamalarında belki de Rubikon’u sonsuza dek aştığını hissediliyor. Köprü yıkılmış değil (geri çekilme olasılığı hala var), ancak Putin’in iştahı, müttefikleri yeni kıyıda tutmaya zorlayacak.
Savunma yatırımlarındaki dönüşüm devam eden bir NATO başarı hikayesidir. ABD’de, bu hikaye anlatılmayı hak ediyor.
